Umowa agencyjna

Portal prawny dla agentów, przedstawicieli handlowych i ich prawników

  • O Autorze
  • Pomoc prawna
  • Kontakt
  • Start
  • Umowa agencyjna
  • Świadczenie wyrównawcze
  • Wypowiedzenie – ebook
  • Akty prawne

3.2.1. Treść ograniczeń

D. Bucior, Wypowiedzenie umowy agencyjnej, 2012
SPIS TREŚCI

1. Ustalenie treści ograniczeń prawa wypowiedzenia umowy agencyjnej zawartej na czas oznaczony nie sprawia większych trudności. Zgodnie z art. 7642 § 1 k.c. umowa taka może być wypowiedziana tylko w razie niewykonania obowiązków przez drugą stronę w całości lub znacznej części lub w przypadku zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności. Wychodząc z założenia, że przepisy o wypowiedzeniu umowy agencyjnej – podobnie jak przepisy o wypowiedzeniu zlecenia – oparte są na modelu ograniczeń obligacyjnych, należy stwierdzić, że przepis art. 7642 § 1 k.c. nakłada na strony umowy agencyjnej zawartej na czas oznaczony obowiązek niedokonywania wypowiedzenia.

Z obowiązku tego strony są zwolnione jedynie w przypadku nastąpienia okoliczności opisanych w art. 7642 § 1 k.c. Jeżeli zaś strona wykona prawo wypowiedzenia wbrew ustawowemu zakazowi, czyli z naruszeniem obowiązku niedokonywania wypowiedzenia, narazi się na odpowiedzialność odszkodowawczą.

 

2. Charakterystyczny dla umowy agencyjnej zawartej na czas oznaczony obowiązek niedokonywania wypowiedzenia nadaje jej cechę stabilności. W przeciwieństwie do niestabilnej umowy zawartej na czas nieoznaczony strony pozbawione są bowiem możliwości swobodnego i niepociągającego za sobą negatywnych konsekwencji majątkowych wypowiedzenia. Innymi słowy: zakres działania zasady pacta sunt servanda jest tutaj rozciągnięty na cały okres planowanej współpracy stron.

Mając na uwadze oddziaływanie na wolność stron można stwierdzić, że związanie wynikające z zawarcia umowy agencyjnej na czas oznaczony ma taki sam charakter jak związanie będące efektem wykorzystania opisanych wcześniej instrumentów stabilizacji umowy zawartej na czas nieoznaczony. W związku z tym jest rzeczą oczywistą, że kompetencja stron w określaniu czasowego zakresu związania stron umową na czas oznaczony również podlega ograniczeniom wynikającym z klauzuli zasad współżycia społecznego (art. 3531 k.c.). W tym zakresie można odesłać do wcześniejszych ustaleń.

Z punktu widzenia niniejszych rozważań znaczenie ma jednak rodzaj sankcji dotykającej umowę na czas oznaczony przewidującą zbyt długi okres związania stron.

Wychodząc z założenia o możliwości dzielenia – na użytek art. 58 § 3 k.c. – postanowień czynności prawnej przy zastosowaniu kryterium ilościowego można wskazać na dwie możliwe interpretacje.

Pierwsza polega na prostej redukcji, na podstawie art. 58 § 3 k.c., czasu trwania umowy do maksymalnego, dopuszczalnego w świetle zasad współżycia społecznego, limitu. Druga natomiast nawiązuje (poprzez analogię) do rozwiązań ustawowych zawartych w art. 661, 695 § 1 k.c. czy art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny[1] i polega na przyjęciu, że po upływie dopuszczalnego czasu związania umową strony mają możliwość wypowiedzenia umowy zgodnie z regułami obowiązującymi w odniesieniu do umowy zawartej na czas nieoznaczony[2].

Bardziej uzasadniona wydaje się druga interpretacja. Poza tym, że pozostaje ona w harmonii z wyraźnymi rozstrzygnięciami ustawodawcy dotyczącymi identycznych zagadnień pojawiających się na tle innych stosunków prawnych, to w większym stopniu uwzględnia wyrażoną w umowie wolę stron – nie prowadzi bowiem do ubezskutecznienia postanowienia dotyczącego chwili automatycznego wygaśnięcia zobowiązania.

Powyższe uwagi uzasadniają wniosek, że w przypadku umowy agencyjnej zawartej na okres dłuższy niż dopuszczalny limit wynikający z zasad współżycia społecznego treść ograniczeń prawa wypowiedzenia przedstawia się nieco inaczej niż przy „normalnej” umowie terminowej. Nie mamy tu do czynienia z obowiązkiem niedokonywania wypowiedzenia w ogóle, lecz z obowiązkiem niedokonywania wypowiedzenia ze skutkiem przypadającym przed upływem dopuszczalnego okresu związania stron.

 


[1] Dz. U. Nr 22, poz. 271.

[2] W ten sposób należy, w mojej ocenie, wyjaśniać znaczenie powołanych dopiero co przepisów. Ich zastosowanie nie zmienia terminowego charakteru umowy. Poprzez nakaz traktowania („poczytywania”) umowy zawartej na czas oznaczony jako umowy zawartej na czas nieoznaczony ustawodawca jedynie otworzył drogę do jej swobodnego wypowiedzenia. Przypisywanie powołanym przepisom dalej idących konsekwencji – w postaci ubezskutecznienia klauzuli o terminie wygaśnięcia zobowiązania – nie znajduje uzasadnienia w ich ratio.

Share this:

  • Facebook
  • LinkedIn
  • Twitter

Dr Dariusz Bucior

Adiunkt w Katedrze Prawa Handlowego KUL. Partner w Kancelarii BWHS. Autor bloga prawniczego z zakresu prawa cywilnego i handlowego.

Spis treści

  • Wstęp
  • Wykaz skrótów
  • Wykaz literatury
  • 1. Umowa agencyjna – zagadnienia kwalifikacyjne
    • 1.1. Pojęcie umowy agencyjnej
    • 1.2. Charakter prawny umowy agencyjnej
    • 1.3. Podział umów agencyjnych na umowy zawarte na czas oznaczony i umowy zawarte na czas nieoznaczony
      • 1.3.1. Znaczenie podziału na umowy agencyjne zawarte na czas oznaczony i umowy zawarte na czas nieoznaczony
      • 1.3.2. Kryterium podziału umów agencyjnych na umowy zawarte na czas oznaczony i umowy zawarte na czas nieoznaczony
        • 1.3.2.1. Uwagi wstępne
        • 1.3.2.2. Umowa z zastrzeżeniem terminu końcowego w postaci: dies certus an, certus quando
        • 1.3.2.3. Umowa z zastrzeżeniem terminu końcowego w postaci: dies certus an, incertus quando, lub z zastrzeżeniem warunku rozwiązującego
        • 1.3.2.4. Umowa z klauzulą prolongacyjną
  • 2. Prawo wypowiedzenia umowy agencyjnej
    • 2.1. Uwagi wstępne
    • 2.2. Pojęcie prawa wypowiedzenia
    • 2.3. Prawo wypowiedzenia jako prawo kształtujące
    • 2.4. Powstanie i wygaśnięcie prawa wypowiedzenia
    • 2.5. Wykonanie prawa wypowiedzenia
      • 2.5.1. Sposób wykonania prawa wypowiedzenia
      • 2.5.2. Złożenie oświadczenia woli o wypowiedzeniu
      • 2.5.3. Treść oświadczenia woli o wypowiedzeniu
      • 2.5.4. Forma oświadczenia woli o wypowiedzeniu
      • 2.5.5. Charakter prawny wypowiedzenia jako czynności prawnej
  • 3. Ograniczenia prawa wypowiedzenia umowy agencyjnej
    • 3.1. Ograniczenia prawa wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieoznaczony
      • 3.1.1. Ograniczenie prawa wypowiedzenia przewidziane w art. 7641 k.c.
        • 3.1.1.1. Treść ograniczenia – uwagi ogólne
        • 3.1.1.2. Obowiązek zachowania terminu wypowiedzenia
          • 3.1.1.2.1. Uwagi wstępne i terminologiczne
          • 3.1.1.2.2. Funkcje obowiązku zachowania terminu wypowiedzenia
          • 3.1.1.2.3. Treść obowiązku zachowania terminu
        • 3.1.1.3. Zakres kompetencji stron w odniesieniu do ograniczenia z art. 764 1 k.c.
          • 3.1.1.3.1. Modyfikacja długości terminów wypowiedzenia
          • 3.1.1.3.2. Zmiana dopuszczalnej chwili nastąpienia skutku wypowiedzenia
          • 3.1.1.3.3. Zniesienie obowiązku zachowania terminu wypowiedzenia
          • 3.1.1.3.4. Ograniczenia wypowiedzenia jako instrument stabilizacji stosunku agencyjnego
      • 3.1.2. Ograniczenie prawa wypowiedzenia a niezamortyzowane inwestycje agenta – wzmianka
    • 3.2. Ograniczenia prawa wypowiedzenia umowy zawartej na czas oznaczony (art. 7642 k.c.)
      • 3.2.1. Treść ograniczeń
      • 3.2.2. Zakres kompetencji stron w odniesieniu do ograniczeń wypowiedzenia umowy na czas oznaczony
        • 3.2.2.1. Destabilizacja terminowego stosunku agencyjnego poprzez zastąpienie obowiązku niedokonywania wypowiedzenia obowiązkiem zachowania terminu
          • 3.2.2.1.1. Uwagi wstępne
          • 3.2.2.1.2. Poglądy doktryny niemieckiej
          • 3.2.2.1.3. Poglądy orzecznictwa i doktryny polskiej
          • 3.2.2.1.4. Stanowisko własne
        • 3.2.2.2. Inne sposoby destabilizacji terminowego stosunku agencyjnego
  • 4. Zwolnienie od ograniczeń prawa wypowiedzenia (art. 7642 § 1 k.c.)
    • 4.1. Uwagi wstępne
    • 4.2. Pojęcie okoliczności zwalniających od ograniczeń prawa wypowiedzenia
    • 4.3. Przedwczesne wypowiedzenie z powodu naruszenia umowy a ogólne skutki zwłoki i niemożliwości świadczenia
    • 4.4. Zwolnienie od ograniczeń a moment nastąpienia okoliczności mających usprawiedliwić wypowiedzenie
    • 4.5. Zwolnienie od ograniczeń a oświadczenie woli o wypowiedzeniu
      • 4.5.1. Zwolnienie od ograniczeń a moment złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu
      • 4.5.2. Zwolnienie od ograniczeń a treść oświadczenia o wypowiedzeniu
    • 4.6. Okoliczności zwalniające od ograniczeń prawa wypowiedzenia a przyczyny wadliwości umowy agencyjnej
    • 4.7. Zakres zwolnienia od ograniczeń prawa wypowiedzenia
    • 4.8. Zakres kompetencji stron w odniesieniu do zwolnienia od ograniczeń wypowiedzenia
      • 4.8.1. Ograniczenie lub wyłączenie możliwości zwolnienia od ograniczeń wypowiedzenia
      • 4.8.2. Rozszerzenie możliwości zwolnienia od ograniczeń prawa wypowiedzenia
  • Podsumowanie

Copyright © 2023 Dr Dariusz Bucior