Czy przedstawiciel handlowy jest agentem?

W praktyce obrotu osoby zajmujące się stałym pośredniczeniem bywają określane w różny sposób: agent, akwizytor, sprzedawca, handlowiec, zleceniobiorca. Zdecydowanie najczęściej pojawia się jednak określenie: przedstawiciel handlowy (i odpowiednio: umowa przedstawicielstwa handlowego). Pojawiają się w związku z tym wątpliwości, czy tego rodzaju osoby są agentami w rozumieniu kodeksu cywilnego i czy tym samym korzystają z dobrodziejstwa przepisów chroniących agentów, w szczególności przepisów regulujących świadczenie wyrównawcze.

Nazwa nie ma znaczenia

Przy ocenie, czy dany pośrednik jest agentem w rozumieniu kodeksu cywilnego, decyduje to, czy treść zawartej umowy odpowiada cechom wskazanym przez ustawodawcę w art. 758 § 1 kodeksu cywilnego. Umowa musi zatem obejmować następujące elementy:

1. zobowiązanie przyjmującego zlecenie do pośredniczenia przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie albo do zawierania ich w jego imieniu

2. stałość pośredniczenia

3. zobowiązanie dającego zlecenie do zapłaty wynagrodzenia

4. zobowiązanie się agenta „w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa”

5. zobowiązanie się dającego zlecenie w związku ze swoim statusem przedsiębiorcy

Jeżeli wszystkie te przesłanki są spełnione, to mamy do czynienia z umową agencyjną i tym samym z agentem w rozumieniu kodeksu cywilnego.

Pracownik to nie agent

Wskazana wyżej w pkt 4 przesłanka w praktyce sprowadza się do oceny, czy przedstawiciel handlowy może być uznany za pracownika czy też nie.

Warto dodać, że w niektórych krajach agenci są właśnie określani – i to przez prawodawcę – jako przedstawiciele handlowi. Z taką sytuacją mamy do czynienia np. w Niemczech i w Austrii, gdzie jest używany termin: Handelsvertreter. Taką terminologią posługuje się również – np. w polskiej i niemieckiej wersji językowej – dyrektywa Rady 86/653/EWG z 18 grudnia 1986 r. w sprawie koordynacji ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do przedstawicieli handlowych działających na własny rachunek. Natomiast np. w angielskiej i francuskiej wersji językowej stosowany jest termin: agent handlowy (ang. commercial agent, fr. agent commercial).