3.2.2.1.1. Uwagi wstępne

Zgodnie z poczynionymi ustaleniami w przypadku umowy agencyjnej zawartej na czas oznaczony prawo każdoczesnego wypowiedzenia jest z reguły ograniczone ustawowo w ten sposób, że strony zobowiązane są do niedokonywania wypowiedzenia, chyba że zaistnieje okoliczność wskazana w art. 764² § 1 k.c.

Powstaje pytanie, czy strony mają kompetencję do złagodzenia powyższego ograniczenia poprzez całkowite zastąpienie go obowiązkiem zachowania terminu wypowiedzenia. W takiej sytuacji strony uzyskałyby charakterystyczną dla umowy zawartej na czas nieoznaczony możliwość swobodnego wypowiedzenia ograniczoną wyłącznie obowiązkiem zachowania stosownego terminu. W razie pozytywnej odpowiedzi należałoby dodatkowo ustalić, czy w takim wypadku kompetencja stron doznaje jakichś ograniczeń jeśli idzie o długość terminów wypowiedzenia.

Dyrektywa nie wypowiada się, przynajmniej wprost, w kwestii dopuszczalności zawierania tego rodzaju umów agencyjnych. To samo dotyczy regulacji krajowych obowiązujących w Niemczech i Polsce.

Zagadnienie wymaga jednak szczególnej uwagi.

Jest ono bowiem tożsame – pomijając różnice wynikające z obligacyjnego charakteru ograniczeń wypowiedzenia w przypadku umowy agencyjnej – ze znanym polskiej doktrynie prawa najmu i dzierżawy zagadnieniem dopuszczalności zawierania umów terminowych z zastrzeżeniem prawa wypowiedzenia.

Jeszcze niedawno toczyła się w tym zakresie ożywiona dyskusja. Kwestia ta była również przedmiotem kilku orzeczeń SN. Rozwiązaniem, jak się powszechnie uważa[1], toczących się sporów było dodanie § 3 do art. 673 k.c., głoszącego, że

jeżeli czas trwania najmu jest oznaczony, zarówno wynajmujący, jak i najemca mogą wypowiedzieć najem w wypadkach określonych w umowie.

Wątpliwości, wyrażane wcześniej na tle umowy najmu i dzierżawy, są obecnie przenoszone także na teren umowy agencyjnej. Nie brak również wypowiedzi o generalnym charakterze, dotyczących zastrzegania takich klauzul w terminowych zobowiązaniach ciągłych. To wszystko uzasadnia podjęcie tematu.